ایزو 14001 (استاندارد ایزو زیست محیطی)

ایزو 14001 چیست؟

ایزو 14001 استانداردی است که سازمان جهانی استاندارد سازی ISO با تدوین قوانین سخت گیرانه در صدد حفاظت از محیط زیست در برابر آلایندگی ها، استفاده نادرست از منابع، مدیریت ناکارآمد ضایعات و پسماندها، تغییرات آب و هوایی، تخریب اکوسیستم و تهدید تنوع زیست محیطی تهیه کرده است تا با ایجاد انتظار اجتماعی برای توسعه پایدار، شفاف سازی و پاسخگو کردن صنایع به این مهم دست یابد.

رسیدن به تعادل میان جامعه، اقتصاد و محیط زیست برای تامین نیازهای کنونی جامعه بدون به خطر انداختن آینده زیست محیطی برای نسل های آینده امری ضروری است. همین امر سازمان ها را قانع کرده است تا برای کمک به استقرار ارکان توسعه پایدار با پیاده سازی سیستم های مدیریت زیست محیطی رویکردی سیستماتیک به این موضوع داشته باشند.

نکته قابل توجه این است که ایزو 14001 بخشی از سیستم مدیریت یکپارچه IMS نیز هست.

هدف سیستم مدیریت زیست محیطی ایزو 14001

استاندارد بین المللی زیست محیطی با هدف ارائه یک ساختار به سازمان برای حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از تغییرات مخرب زیست محیطی در تعادل با نیازهای اجتماعی و اقتصادی تدوین گردیده است. این ساختار الزاماتی را برای سازمان مشخص می کند تا از طریق آن بتواند یک سیستم مدیریت زیست محیطی برای خود تهیه کند. یک سیستم مدیریت زیست محیطی قادر است برای ایجاد موفقیت های بلند مدت، اطلاعاتی را در اختیار مدیران قرار دهد تا با استفاده از آن و بهره گیری از موارد زیر به توسعه پایدار کمک کنند :

• کاهش اثر نامطلوب بالقوه بر شرایط زیست محیطی توسط سازمان
• یاری رسانی به سازمان برای انجام تعهد به تطابق
• آگاهی رسانی اطلاعات زیست محیطی به طرف ذی نفع
• حفاظت از محیط زیست از طریق پیشگیری و کاهش اثرات نامطلوب
• بهبود عملکرد زیست محیطی
• کنترل یا تاثیر بر روند طراحی، تولید، توزیع، مصرف و تعیین تکلیف خدامت و محصولات با زاویه دید چرخه حیاط که قادر است از انتقال پیامد های زیست محیطی به مکانی دیگر در طی چرخه حیات جلوگیری کند.

توجه به این نکته ضروری است که این استاندارد همانند دیگر استاندارد های بین المللی افزایش یا تغییر الزامات قانونی سازمان ها را هدف قرار نداده است.

عوامل موفقیت استاندارد زیست محیطی ایزو 14001

موفقیت سیستم های مدیریت زیست محیطی بسته به تعهد در تمامی سطوح و وظایف سازمان ها می تواند حاصل شود. سازمان ها می بایست از فرصت ها برای پیشگیری یا به حداقل رساندن اثرات نامطلوب خود بر محیط زیست و بهبود پیامد های مطلوب خود بر آن مخصوصاً در مورد آن دسته که مضامین استراتژیک و رقابتی دارند بهره ببرند.

یکپارچه سازی و مدیریت ارشد با فرایند های کسب و کار سازمان، تصمیم گیری و سیاست گذاری های استراتژیک، هم سویی آن ها با سایر اولویت های کسب و کار و قانون گذاران حوزه محیط زیست و شریک کردن مدیریت زیست محیطی در سیستم کلی مدیریت می تواند به شکل موثری در ریسک ها و فرصت هایش بپردازد.

استقرار این استاندارد بین المللی به تنهایی تضمین کننده نتایج زیست محیطی بهینه نخواهد بود. پیاده سازی این سیستم مدیریتی می تواند بسته به ماهیت فعالیت سازمان متفاوت باشد. دو سازمانی که فعالیت های مشابه دارند ولی تعهدات به تطابق آنها تعهد به خط مشی زیست محیطی، تکنولوژی های مربوطه و اهداف عملکردی هریک با دیگری تفاوت دارد ممکن است هر دو با الزامات این استاندارد مطابقت داشته باشند. بسته به فضای سازمان، دامنه کاربرد سیستم زیست محیطی، ماهیت فعالیت، تعهدات تطابق، محصولات و خدمات و همچنین اثرات زیست محیطی آن از جمله جوانب زیست محیطی و عواقب آن همراه با آن می تواند متغیر باشد.

از طرح ریزی تا اجرا، بررسی و اقدام

رویکرد زیربنایی سیستم مدیریت زیست محیطی چرخه طرح ریزی، اجرا، بررسی، اقدام یا مدل PDCA است. این مفهوم حکایت از یک چرخه تکرار پذیر دارد که سازمان برای دستیابی به بهبود دائماً به آن مراجعه می کند. این چرخه را می توان به هر سیستمی از جمله مدیریت زیست محیطی اعمال کرد مدل PDCA را می توان به طور خلاصه به شکل زیر شرح داد :

1. طرح ریزی : هدف گذاری زیست محیطی و تعریف فرایندهای لازم جهت ارائه نتایج در مطابقت با خط مشی زیست محیطی سازمان.
2. اجرا : طرح پیاده سازی شود.
3. بررسی : پایش و اندازه گیری فرایندها در مقابل خط مشی زیست محیطی اعم از تعهدات، اهداف زیست محیطی و قوانین و ضوابط عملیاتی به همراه گزارش روند و نتایج.
4. اقدام : انجام اعمال و اقداماتی در جهت بهبود عملکرد.

استاندارد بین المللی مدیریت زیست محیطی ایزو 14001 حاوی چه مواردی است ؟

استاندارد سیستم مدیریت زیست محیطی یا ایزو 14001 با الزامات ایزو برای تمام سیستم های مدیریت تطابق دارد. این ضوابط و الزامات دارای یک ساختار سطح بالا و متن اصلی یکسان، تعاریف اصلی و همینطور اصلاحات مشترک است که به منظور بهره مندی کاربران طراحی شده است.

لازم به توجه است که ISO 14001 ضوابط مربوط به سایر سیستم های مدیریتی مثل استانداردهای مربوط به بهداشت و کیفیت، ایمنی شغلی، مدیرت مالی و … را شامل نمی شود. البته استقرار ISO 14001 سازمان را قادر به برخورداری از یک رویکرد مشترک و تفکر ریسک پذیر به منظور یکپارچه سازی سیستم مدیریت زیست محیطی با ضوابط استانداردهای دیگر می نماید.

استاندارد بین المللی ISO 14001 شامل الزامات مورد استفاده برای این انطباق نیز می شود. سازمانی که قصد انطباق با این استاندارد بین المللی را دارد می تواند از طریق انجام اقدامات زیر به این هدف نائل آید :

• خود اظهاری
• اخذ تاییدیه انطباق از سوی طرف ها ذی نفع در سازمان
• خود اظهاری از سوی طرف خارجی نسبت به سازمان
• اقدام نسبت به صدور و ثبت گواهینامه سیستم مدیریت محیط زیست از یک سازمان خارجی

استاندارد بین المللی ایزو 14001 شامل اصطلاحاتی به معنی زیر است :

• Shall حاکی از یک الزام
• Should حاکی از یک توصیه
• May حاکی از یک مجوز
• Can حاکی از یک احتمال یا توان

الزامات به علاوه راهنما برای استفاده از ایزو 14001 و دامنه کاربرد

الزامات استاندارد بین المللی ایزو 14001 برای سیستم مدیریت زیست محیطی تعیین کننده خط مشی ای است که سازمان برای ارتقای عملکرد خود در این راستا از آن بهره می برد. در واقع این استاندارد آن دسته از سازمان هایی را که برای بهبود عملکرد زیست محیطی خود قصد استقرار یک سیستم مدیریت جامع هستند تا با بهره گیری از آن به ارکان توسعه پایدار کمک کنند را هدف قرار داده است. استاندارد بین المللی ISO 14001 سازمان ها را در دستیابی به نتایج مورد نظر در سیستم مدیریت زیست محیطی که فراهم آورنده ارزش محیط زیست سازمان و طرف های ذی نفع یاری می رساند.

نتایج مد نظر سیستم مدیریت زیست محیطی سازگار با خط مشی محیط زیستی شامل موارد زیر است :

• بهبود عملکرد
• انجام تعهدات به انطباق
• رسیدن به اهداف زیست محیطی

هر سازمانی با توجه به مقیاس، نوع و ماهیت فعالیت خود می تواند استاندارد ایزو 14001 را پیاده سازی کند و به اثرات زیست محیطی خود با اعمال ضوابط آن سمت و سو بخشد. سازمان می تواند با در نظر گرفتن ضوابط این استاندارد، و همینطور توجه به چرخه حیات بر پیامدهای زیست محیطی خود کنترل و نفوذ داشته باشد. البته ISO 14001 ضوابط زیست محیطی خاصی را  تبیین نمی کند. به طور کلی می توان استاندارد ISO 14001 را بخشی برای ارتقای سیستماتیک مدیریت زیست محیطی را نامید. البته نمی توان مدعی انطباق کامل با استاندارد بین المللی ISO 14001 شد، تنها در صورتی انطباق کامل خواهد شد که تمام الزامات آن در سیستم مدیریتی زیست محیطی پیاده شود.

این ایزو یکی از ایزو های محبوب در سازمان بین المللی ایزو است که توسط هلدینگ بین المللی دیاکو ارائه میشود

برای سفارش این ایزو با موسسه دیاکو در تماس باشید تا مراحل اخذ ایزو شما توسط برترین کارشناسان اخذ ایزو انجام شود و شما به بهترین نتیجه های ممکن برسید

این استاندارد الزاماتی است که برای جلوگیری از تخریب محیط زیست اخذ میشود.